Workshop ‘Artikel Schrijven’

Tijdens de viering van het tweede lustrum van het PvIB op 28 september 2017 heeft de redactie een workshop georganiseerd, ‘Artikel Schrijven’. Het voorgaande artikel ‘AVG in zes maanden’ is gemaakt op basis van deze workshop.

Voor de viering van het tweede lustrum van het PvIB werden de commissies gevraagd workshops te bedenken voor de avond. Ze mochten serieus zijn, of fun zijn. Daarover nadenkend kwamen we bij een observatie die we als redactie regelmatig doen: IB-professionals voelen zich lang niet altijd prettig bij het idee een artikel te gaan schrijven.

Ik ken dat gevoel, ik was ook zo een professional. Ik heb echter geleerd dat het grotendeels gewoon een kwestie van doen is. Je leert uit de praktijk. En de praktijk kan intimiderend overkomen. Ik zie collega’s die zonder problemen een artikel kunnen schrijven. Ze weten welke boodschap ze willen brengen, welke insteek ze willen kiezen en schrijven zo een artikel als ze daarvoor gaan zitten.

Voor mij is dat moeilijker. Ik moet concreet door een aantal stappen heen, waarbij ik een artikel langzaam laat ontstaan. Ik heb een grote lijst met mogelijke ideeën. Een aantal van deze ideeën werk ik uit, zodat het duidelijk is welke boodschap je wilt leveren. En als er dan een artikel moet komen, dan pak ik een uitgewerkt idee en maak een outline van het artikel. Die outline wordt soms nog een aantal keren omgewerkt.

Tot dit moment heb ik nog niet echt geschreven, dat is de volgende stap. Doordat ik met de outline een structuur heb, kan ik stukken van die structuur uitwerken, soms niet eens op volgorde. Loop ik ergens vast in een passage, dan ga ik elders door. Uiteindelijk krijgt het hele artikel zo vorm. Soms is het artikel zelfs anders van opzet dan wat de gedachte was bij het maken van de outline, dat is prima. Voortschrijdend inzicht noem ik dat.

Zo kwamen we tot de beslissing om te proberen een serieuze workshop op te zetten die tot doel had om deelnemers een deel van die reis tot een artikel te laten ervaren en ze achteraf het product te tonen. Afhankelijk van de interesse konden we tijdens de workshop een of meerdere artikelen laten ontstaan. En door deze vorm te kiezen kun je niet verwachten dat er een uitgebreid diepteartikel gemaakt zal worden. Door te kiezen voor een estafetteconstructie in een beperkte tijd ga je voor een kort artikel met een simpele boodschap. De workshop heeft uiteindelijk één artikel opgeleverd, en dat artikel is in deze uitgave opgenomen.

De workshop hebben we pragmatisch ingestoken, in vijf delen, waarbij de laatste twee delen na de workshop zijn uitgevoerd:

1. Ideeën opstellen;
2. Een idee uitwerken tot een outline;
3. De outline verfijnen;
4. Het artikel schrijven;
5. Terugkoppelen naar de deelnemers.

Hiermee is er tijdens de workshop het fundament gelegd voor het artikel. We hadden er bewust voor gekozen om alles op papier vast te leggen. Deze ‘old school’ methode garandeerde dat kennis eenvoudig en volledig overgedragen werd van groep naar groep. Alle deelnemers hebben het uiteindelijke artikel nog kunnen inzien voor publicatie (stap 4) en konden er opmerkingen bij plaatsen (stap 5). Dat heeft nog geleid tot aanpassingen. Bij stap 1 en 2 waren sjablonen gebruikt om de workshop gestructureerd te houden. Deze sjablonen zijn te downloaden bij dit artikel.

Stap 1 – Idee uitwerken
In de eerste stap was het de bedoeling om zoveel mogelijk ideeën op papier te zetten, dit is dus een eenvoudige, snel uit te voeren stap. Het gebruikt een ABC-model: Argument – Bewijs – Conclusie. Een idee wordt hiermee vastgelegd door een gedachte op te schrijven. Wat houd je bezig? Waar wordt over gepraat bij de koffieautomaat? Dat is de ‘A’ – het argument. Waarom is dat zo? Geef kort het bewijs voor en/of tegen het argument aan, de ‘B’. De hoeveelheid aan bewijs geeft aan hoe gemakkelijk het is om over het argument te schrijven. Het liefst wil je wat positief bewijs en een beetje negatief bewijs. Dat is een lekker lopend verhaal op te zetten. Als laatste kun je een conclusie trekken– de ‘C’, over het argument naar aanleiding van het bewijs. De conclusie moet niet voor de hand liggen, want dan wordt het geen interessant verhaal, maar het moet ook geen vergezochte conclusie zijn.

De groep die stap 1 uitvoerde kreeg de opdracht zoveel mogelijk ideeën in te brengen en uit te werken. Uiteindelijk zijn er vier ideeën volledig volgens het sjabloon uitgewerkt.

Sjabloon (docx)

Stap 2 – Van idee tot outline
De tweede groep kreeg de vier uitgewerkte ABC-tjes om hier een artikel uit te kiezen ter uitwerking. De groep koos ‘GDPR in 6 maanden’. Vervolgens namen ze het idee tot zich en zochten hier een focus en scope bij, noemden de kernwoorden die in het artikel terug zouden moeten komen. Er bleek geen research nodig te zijn, het onderwerp stond bij de deelnemers voldoende op het netvlies. Het bewijs uit de vorige stap werd een slag dieper uitgewerkt naar kernachtige formuleringen van punten vóór en tegen. Idealiter worden deze formuleringen ook in een logische volgorde gezet, maar daar is de groep niet aan toegekomen. Vervolgens werd er een insteek gekozen voor het artikel en de pakkende elementen van het artikel bepaald. Tijdsnood heeft dit kort gehouden, de groep heeft wat ideeën opgeschreven.

Sjabloon (docx)

Stap 3 – Het artikel verfijnen
Bij stap drie zat de redactie om de tafel met twee professionals met flink wat schrijfervaring. Dat hielp wel bij de verfijning. Op dit moment werd de structuur van de workshop losgelaten en heeft de redactie met de deelnemers een gesprek gevoerd over de aangedragen elementen. Het uitgangspunt bleef om de aangedragen ideeën verder te brengen richting een artikel dat getrouw was aan de kaders die in de eerste twee stappen gezet waren.

Stap 4 – Het artikel schrijven
Na de workshop is het artikel door de redactie uitgewerkt. De opzet bleek prima geschikt om een artikel van twee pagina’s te schrijven.

Stap 5 – Terugkoppeling
Het concept artikel is daarna teruggekoppeld aan alle deelnemers. Hier kwamen nog wat opmerkingen uit die vooral leidden tot herformuleringen om de leesbaarheid te verbeteren en hier en daar toevoegingen van informatie om de balans te houden.

De redactie ziet de workshop als een succesvolle activiteit. Er is een artikel gemaakt door deelnemers, waarin zij hun inbreng ook weer in herkennen. Dit stimuleren is één van de fundamenten van de redactie. We willen deze aanpak graag in de toekomst nogmaals gebruiken om tot een of meerdere artikelen te komen. We zoeken daarom vakgenoten, die wel graag eens aan een artikel mee willen werken, maar nog wat aarzelend tegenover dat hele proces staan, We horen graag van jullie via ibmagazine@pvib.nl.